Kiedy firma może zwolnić związkowca?

- Firma Cadbury ze Skarbimierza zwolniła dyscyplinarnie przewodniczącego związku w zakładzie. Kiedy pracodawaca może to zrobić?

Zobacz: Skarbimierz. Związkowiec zwolniony dyscyplinarnie w Cadbury

- Jeśli pracodawca decyduje się na dyscyplinarne rozwiązanie stosunku pracy z podległym ochronie działaczem związkowym, zawsze wymagana jest zgoda zarządu zakładowej organizacji związkowej, chyba że przepis szczególny uchyla tą ochronę. Takim przepisem może być np. likwidacja zakładu pracy.

Ponieważ jest to zasada, wobec tego odstępstwo od niej musi znaleźć mocne podstawy i być rzetelnie udokumentowane. Podstawą dla pracodawcy mogą być takie zachowania pracownika (chronionego prawem związkowca), które po pierwsze noszą znamiona ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych i po drugie którym można przypisać dodatkowo szczególnie ujemną ocenę.

Można je określić jako rażąco naganne, szczególnie naganne, szczególnie rażące, budzące dezaprobatę, niemoralne lub wywołujące zgorszenie u innych pracowników.

Zobacz: Kontrola podatkowa. Możesz wyznaczyć pełnomocnika

Pracodawca, który decyduje się na rozwiązanie umowy o pracę z działaczem związkowym bez uzyskania zgody zarządu organizacji związkowej narusza art.32 ustawy o związkach zawodowych.

- Jak w takiej sytuacji może się bronić związkowiec?

- Pracownikowi przysługuje wówczas wybór pomiędzy roszczeniami określonymi w art.45 lub 56 ustawy kodeks pracy, a więc roszczeniem o przywrócenie do pracy lub o wydanie orzeczenia o bezskuteczności wypowiedzenia albo o odszkodowanie.

Takie spory rozstrzygane są przez Sądy Pracy.

- Jakie jeszcze prawa poza nadzwyczajnym trybem zwolnienia chronią działaczy związkowych?

- Mogą oni być dodatkowo prawnie chronieni, jeżeli pełną inne funkcje w zakładzie pracy np. jest członkiem Rady Pracowników lub też wybrany został na społecznego inspektora pracy. W praktyce jednak ochrony te są rzadko dublowane.

- Jakie zarzuty wobec pracodawców pojawiają się najczęściej w skargach napływających do OIP od związkowców?

- Skargi napływające do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Opolu od związków zawodowych stanowią bardzo niewielką część ogółu skarg (około 3%).

Dotyczą one najczęściej naruszenia przepisów o czasie pracy, nieterminowego wypłacania pracownikom wynagrodzeń za pracę, bądź też naruszenia przez pracodawcę uprawnień stanowczych lub opiniodawczych związków zawodowych w sferze zagadnień ochrony pracy. W większości przypadków skargi te są jednak zasadne.

- Czy pracodawcy mają rację zarzucając, że w porównaniu z innymi krajami europejskimi działa u nas za dużo związków i mają zbyt szerokie uprawnienia?

- W naszym kraju jedynie około 25% pracowników zrzeszonych jest w związkach zawodowych, podczas gdy w krajach Europy zachodniej ponad 50%, a w krajach skandynawskich blisko 80%.

W Polsce funkcjonuje jednak kilkadziesiąt odrębnych organizacji związkowych, a w krajach Unii Europejskiej najczęściej kilka mocnych centrali związkowych. Uprawnienia związkowców w Polsce są porównywalne z uprawnieniami związków zawodowych w krajach Unii Europejskiej.