Matura z polskiego w formule 2023. Kolejne zmiany na egzaminie. Wymagania egzaminacyjne ograniczone. Oto lektury, typy zadań i arkusze CKE

Uczniowie zastanawiają się, czy tegoroczna matura będzie łatwiejsza, czy trudniejsza. W trakcie konferencji prasowej, która odbyła się 26 stycznia 2023 dyrektor CKE podkreślił, że w związku z tym, że maturzyści przez 1,5 roku uczyli się zdalnie, wprowadzono udogodnienia, także na egzaminie z j. polskiego. Wspomniał o tym, że:

• lista lektur na maturę 2023 jest okrojona;
• uczniowie zmierzą się z mniejszą liczbą zadań, niż to początkowo było przewidziane, ale czas pracy pozostanie taki sam;
• za cały arkusz będzie można otrzymać 60, a nie 70 punktów.

Matura z polskiego odbędzie się 4 maja 2023 (czwartek) o godz. 9.00. Uczniowie na rozwiązanie zadań będą mieli aż 240 minut. Pisać mogą więc do godz. 13.00. Oznacza to, że czas pracy znacznie się wydłuża w stosunku do matury w formule 2015 (wówczas było 170 minut). W arkuszu znajdzie się jednak więcej zadań. Jakie zmiany zaszły na egzaminie?

• Zdający otrzymają dwa arkusze. Pierwszy z nich został podzielony na części: „Język polski w użyciu. Test” oraz „Test historycznoliteracki”. W drugim uczeń będzie musiał zmierzyć się z wypracowaniem;
• Zamiast streszczenia, które najczęściej występowało na maturze, trzeba będzie napisać notatkę syntetyzującą;
• Zmieniła się także forma wypracowania maturalnego oraz kryteria oceniania. Zdający będzie musiał odwołać się także do wybranego kontekstu.

Pierwszą częścią matury z polskiego w 2023 roku jest część „Język polski w użyciu. Test”. Najbardziej przypomina ona egzamin w formule 2015, bo uczeń musi odpowiedzieć na pytania na podstawie tekstów (tzw. czytanie ze zrozumieniem). Tym razem pytania dotyczą dwóch podanych tekstów, co może stanowić pewne wyzwanie.

Po przeanalizowaniu próbnych zadań egzaminacyjnych i tych zamieszczonych w arkuszu pokazowym można dojść do wniosku, że najczęściej pojawiają się: zadania prawda/fałsz, zadania krótkiej odpowiedzi oraz zadania ABCD. Ostatnim zadaniem, z jakim trzeba się zmierzyć w tej części egzaminu, jest napisanie notatki syntetyzującej na podstawie zarówno pierwszego, jak i drugiego tekstu. Warto więc ćwiczyć tę umiejętność.

Nowością na maturze z polskiego jest część, którą nazwano „Test historycznoliteracki”. Sprawdza on znajomość utworów z konkretnych epok, ale także umiejętność pracy z tekstem, rozpoznawanie motywów mitologicznych czy biblijnych, a także analizowanie i interpretowanie utworów prozatorskich, lirycznych, dramatycznych, ale również ikonicznych (np. obrazów). Ponadto uczniowie mają za zadanie zinterpretować plakat (najczęściej sztuki teatralnej) nawiązującej do lektury.

Maturzyści zastanawiają się, ile słów powinna mieć rozprawka na maturze 2023. Okazuje się, że limit się zwiększył. Jakie zmiany zaszły, jeżeli chodzi o rozprawkę maturalną?

• Rozprawka na maturze 2023 i 2024 będzie musiała zawierać minimum 300 wyrazów (od kolejnych lat liczba ta zwiększy się do 400.). Z kolei na maturze w formule 2015 trzeba było napisać wypracowanie na przynajmniej 250 wyrazów;
• Uczeń w swojej pracy nie będzie musiał odwoływać się do fragmentu lektury podanego w arkuszu (takiego fragmentu w ogóle nie będzie), ale do wybranej lektury obowiązkowej. Spis ten zostanie zamieszczony w arkuszu;
• Zdający będzie miał do wyboru dwa tematy;
• W rozważaniach będzie trzeba się odwołać do wybranej lektury obowiązkowej, innego utworu literackiego oraz wybranych kontekstów (minimum dwóch).

Z jednej strony nowe wypracowanie maturalne może być dla uczniów trudniejsze (chociażby ze względu na zwiększenie liczby słów), z drugiej zaś ta wypowiedź cechuje się większą swobodą. To uczeń decyduje, w jaki sposób skonstruuje swój wywód, do jakich lektur i kontekstów się odwoła.

Lektury obowiązkowe na maturze 2023, które uczeń musi znać w całości to:

• Jan Parandowski - Mitologia, część I Grecja;
• Sofokles – „Antygona”
• Jan Kochanowski – „Odprawa posłów greckich”
• William Szekspir – „Makbet”
• Molier – „Skąpiec”
• Adam Mickiewicz – „Konrad Wallenrod”
• Adam Mickiewicz – „Dziady cz. III”
• Juliusz Słowacki – „Kordian”
• Bolesław Prus – „Lalka”
• Eliza Orzeszkowa – „Gloria victis”
• Henryk Sienkiewicz – „Potop”
• Fiodor Dostojewski – „Zbrodnia i kara”
• Stanisław Wyspiański – „Wesele”
• Stefan Żeromski – „Przedwiośnie”
• Tadeusz Borowski - opowiadania: „Proszę państwa do gazu”, „Ludzie, którzy szli”
• Gustaw Herling-Grudziński – „Inny świat”
• Hanna Krall – „Zdążyć przed Panem Bogiem”
• Albert Camus „Dżuma”
• George Orwell – „Rok 1984”
• Sławomir Mrożek – „Tango”
• Marek Nowakowski – „Raport o stanie wojennym” (wybrane opowiadanie)
• Marek Nowakowski – „Górą Edek” (z tomu Prawo prerii)
• Jacek Dukaj – „Katedra” (z tomu W kraju niewiernych)
• Andrzej Stasiuk – „Miejsce” (z tomu Opowieści galicyjskie)
• Olga Tokarczuk – „Profesor Andrews w Warszawie” (z tomu Gra na wielu bębenkach).

Wśród ogólnych wymagań egzaminacyjnych na maturze podstawowej z języka polskiego znalazły się:

• Kształcenie literackie i kulturowe (m.in. znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej, kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania);
• Kształcenie językowe (m.in. pogłębianie funkcjonalnej wiedzy z zakresu nauki o języku oraz odczytywanie sensów zawartych w strukturze głębokiej tekstów literackich i nieliterackich);
• Tworzenie wypowiedzi (m.in. wykorzystanie kompetencji językowych i komunikacyjnych w wypowiedziach ustnych i pisemnych);
• Samokształcenie (m.in. doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, oceny ich rzetelności, wiarygodności i poprawności merytorycznej).

Szczegółowe wymagania egzaminacyjne zawarte są w Informatorze maturalnym z polskiego, trzeba jednak pamiętać, by czytać go łącznie z Aneksem 2023.

Egzamin maturalny z języka polskiego może wydawać się trudny. Warto więc już teraz opracować plan działania i zabrać się za naukę do matury 2023. W jaki sposób się uczyć? Na co zwrócić uwagę? Każdy z nas nieco inaczej zdobywa wiedzę, dobrze jest jednak zerknąć na poniższy schemat działania i dopasować go do swoich przyzwyczajeń:

• Zapoznaj się dokładnie z wymaganiami egzaminacyjnymi, typami zadań i tzw. pewniakami, czyli zadaniami, które na pewno pojawią się na egzaminie;
• Powtórz informacje dotyczące lektur obowiązkowych na maturze 2023 (problematyka, główni bohaterowie, streszczenie itd.);
• Dowiedz się, jak pisać notatkę syntetyzującą, a następnie ćwicz pisanie tej formy wypowiedzi;
• Rozwiązuj jak najwięcej arkuszy egzaminacyjnych (np. arkusz pokazowy czy matury próbne);
• Powtórz najważniejsze motywy i toposy literackie;
• Dowiedz się, czym jest kontekst i jak funkcjonalnie zamieszczać go w wypracowaniu maturalnym;
• Przypomnij sobie, jaką są środki stylistyczne w tekstach i ucz się je odnajdywać na przykładach;
• Ćwicz pisanie rozprawki maturalnej.

Chcemy jak najlepiej pomóc maturzystom w przygotowaniach do egzaminów. Właśnie dlatego na łamach serwisu publikujemy przydatne poradniki, opracowania lektur i wiele innych. W przygotowaniach do matury z polskiego 2023 mogą pomóc poniższe teksty:

• Jak napisać notatkę syntetyzującą?
• Jak napisać rozprawkę maturalną w formule 2023?
• Czym jest kontekst i jak zastosować go w rozprawce?
• Lektury obowiązkowe na maturze 2023 wraz z opracowaniami.