Branżowe Centra Umiejętności – szansa na rozwój szkolnictwa zawodowego

Rozwój umiejętności dzieci, młodzieży i dorosłych leży w interesie RP. W styczniu 2019 r. i grudniu 2020 r. przyjęto w związku z tym Zintegrowaną Strategię Umiejętności 2030 (ZSU 2030). To kolejny etap reformy kształcenia zawodowego i procesu przywracania prestiżu szkolnictwu branżowemu i technicznemu.

Istotnym narzędziem, które wspiera wdrażanie ZSU 2030, jest Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności. Obecnie dostępne jest prefinansowanie ze środków krajowych z Polskiego Funduszu Rozwoju. W ramach ZSU 2030 powstanie łącznie 120 Branżowych Centrów Umiejętności. To ogromna, warta ponad 1,4 mld zł inwestycja w obrębie kształcenia zawodowego.

Branżowe Centra Umiejętności (BCU) są nowością w systemie polskiej oświaty. To zaawansowane technologicznie ośrodki kształcenia, szkolenia i egzaminowania w danej branży. Zgodnie z założeniem, BCU mają kreślić nowoczesną ścieżkę rozwoju, wykraczając poza dotychczasowe, tradycyjne modele kształcenia, szkolenia i doskonalenia zawodowego.

Działanie każdego BCU opiera się o współpracę m.in. z ogólnopolskimi organizacjami branżowymi, spółkami Skarbu Państwa (takimi jak ORLEN, KGHM, PGE, PKP, JSW, Porty Lotnicze, TAURON), przedsiębiorstwami państwowymi, uczelniami, szkołami kształcącymi w zawodach oraz przedstawicielami branż – to znaczy przedsiębiorstwami prywatnymi i pracodawcami.2

W BCU dostępne są 4 rodzaje działalności:

• edukacyjno-szkoleniowa – w jej ramach realizowane są m.in. branżowe szkolenia, kursy przygotowujące i końcowe oraz egzaminy zawodowe,
• wspierająca – polegająca na współdziałaniu szkół, placówek i uczelni z pracodawcami,
• innowacyjno-rozwojowa – polegająca na upowszechnianiu wiedzy, innowacji i nowoczesnych technologii,
• doradczo-promocyjna – oparta o doradztwo zawodowe dla uczniów, a także aktywizację zawodową studentów, absolwentów studiów i doktorantów.

BCU wpisują się w reformę kształcenia zawodowego, będącą jednym z filarów polityki Ministerstwa Edukacji i Nauki. System kształcenia zawodowego w Polsce wyróżnia się na tle Europy – w 2020 r. w Polsce obejmował on 58,5 proc. uczniów, podczas gdy średnia unijna wynosi 52 proc.

Celem BCU jest przygotowanie kadr na potrzeby nowoczesnej gospodarki. Z tych środków będą mogły skorzystać różne grupy docelowe. Podstawowe z nich to uczniowie, studenci i pracownicy różnych branż. Korzyści z BCU będą czerpać także nauczyciele, wykładowcy i pracodawcy.

Aby stworzyć BCU, należy złożyć odpowiedni wniosek. Jeśli wygra on konkurs, możliwe jest zbudowanie całkowicie nowego obiektu kształcącego lub wykonanie działań remontowo-adaptacyjnych na niezagospodarowanej wcześniej przestrzeni, aby przystosować ją do rozwijania nowej jakości szkolenia zawodowego. Obecnie prowadzony jest konkurs uzupełniający w ramach III naboru. Trwa on od 7 lipca, a zakończy się 25 września 2023 r. W I etapie naboru (15.10-16.12.2022) przyjęto 63 wnioski na dofinansowanie o łącznej wartości ponad 700 mln zł; w II etapie naboru (3.02-3.04.2023) przyjęto 26 wniosków na dofinansowanie o łącznej wartości przekraczającej 314 mln zł.

Najwięcej BCU powstanie w województwie mazowieckim (15) i małopolskim (10). Ośrodki te wspierać będą wiele branż kluczowych dla rozwoju przemysłu, takich jak automatyka, robotyka, mechatronika, przemysł motoryzacyjny, przemysł lotniczy, energetyka odnawialna, transport, spedycja i logistyka czy też przetwórstwo spożywcze. BCU mają także działać w dziedzinach niszowych, ale niezbędnych, jak na przykład pszczelarstwo. To pokazuje, jak duży potencjał mają takie ośrodki.

Nowe BCU powstaną wkrótce także w województwie opolskim. W ramach kolejnych umów zostaną utworzone m.in. placówki, które będą kształciły wysoko wykwalifikowane kadry.

W województwie opolskim powstanie sześć nowoczesnych placówek kształcenia, egzaminowania i doskonalenia zawodowego.

Podpisane umowy obejmują następujące dziedziny:

• logistyka – powiat brzeski – 12 mln zł,
• żegluga śródlądowa i rybactwo śródlądowe – powiat kędzierzyńsko-kozielski – 13,5 mln zł,
• izolacje przemysłowe – Centrum Szkolenia Zawodowego – prawie 10 mln zł,
• prace wykończeniowe – powiat nyski – prawie 9,5 mln zł,
• przemysł motoryzacyjny – miasto Opole – 16 mln zł,
• spedycja – powiat krapkowicki – ponad 10,5 mln zł.

Włączenie Branżowych Centrów Umiejętności do systemu oświaty zapewni stałe finansowanie tych placówek w przyszłości.