Ceny w dół i w górę

FAŁSZYWE MITY
Marek Zuber, analityk rynków finansowych: - Nieprawdą jest, że w krajach, które weszły do Unii, gwałtownie i jednakowo skoczyły ceny. Ceny są zróżnicowane w zależności od zamożności kraju i dochodów obywateli. Pod tym względem nie ma w UE żadnej urawniłowki. Po wprowadzeniu euro docierają i do nas narzekania Hiszpanów, Holendrów czy Niemców na wzrost cen. Trudno się spierać z odczuciami konsumentów, ale najprawdopodobniej zadziałał u nich prosty mechanizm psychologiczny: przeceniają wzrost cen produktów, np. żywnościowych, bo te kupują codziennie albo bardzo często i odczuwają go przy każdym zakupie. Po prostu zwiększone obciążenie jest kwitowane z większą częstotliwością. Natomiast dobra czy usługi, które mocno potaniały, a z których korzysta się rzadziej, a płaci z opóźnieniem, np. rozmowy telefoniczne, są w ogóle nie dostrzegane. Po drugie, pozytywy ludzie przyjmują jako coś naturalnego i szybko o nich zapominają, a z niedogodnościami godzą się trudniej i pamięć o nich jest dużo trwalsza. Dowodem na to jest fakt, że inflacja w tych krajach po wprowadzeniu wspólnej waluty nie wzrosła.

Ekonomiści uspokajają, że Polacy nie odczują szoku cenowego. Ceny żywności w UE (ich zwyżki boimy się najbardziej) uzależnione są od poziomu zamożności danego kraju (poziom cen żywności jest ściśle związany z wielkością produktu krajowego brutto - PKB - przypadającego na osobę). W Hiszpanii, która wstąpiła do UE w 1986 roku, ceny żywności nadal są niższe niż np. w Holandii czy sąsiedniej Francji i kształtują się na poziomie 78 proc. średniej unijnej.

Żadne źródła nie podają wielkości zmian cen, jednak wzrost niektórych jest pewny: zdrożeje cukier, mleko i wołowina (a także ich przetwory i produkty, do których są stosowane jako dodatki). Wzrosną dlatego, że ceny ich skupu są teraz w Polsce niższe niż w UE. Potanieć mogą z kolei produkty skupowane obecnie w Polsce po cenach wyższych od unijnych, a więc: zboże, rzepak i drób (oraz ich przetwory).
Niektóre produkty podrożeją z powodu wzrostu podatku VAT (od towarów i usług) oraz akcyzy. Np. do 2009 roku możemy spodziewać się wzrostu cen papierosów do obecnego poziomu zachodnioeuropejskiego (wzrost akcyzy rozłożono na 5 lat w ramach okresu przejściowego). Paczka papierosów będzie kosztować ok. 10 zł.

Natomiast możemy liczyć na obniżkę cen tych usług, które do tej pory są w Polsce świadczone przez monopolistę, np. usługi telekomunikacyjne (w tym opłaty za internet), albo gdzie konkurencja jest ograniczona, np. transport. Spodziewana jest także obniżka cen energii.