Dziś Boże Narodzenie

O północy chrześcijanie spotkali się w kościołach na mszy św. zwanej pasterką. Katolicy udają się na nią - zgodnie z tradycją - po wieczerzy wigilijnej połączonej ze śpiewaniem kolęd.

Pasterka jest pamiątką z pierwszych wieków chrześcijaństwa, kiedy nabożeństwa nocne należały do stałej praktyki Kościoła. Pierwsze Msze św. o północy 24 grudnia sprawowano w Betlejem. W Rzymie zwyczaj ten znany był od czasów papieża Grzegorza I Wielkiego, wówczas pasterkę odprawiano przy żłóbku Chrystusa w bazylice Matki Bożej Większej.

W pierwszym dniu świętowania Bożego Narodzenia odprawia się mszę św. wg trzech formularzy: o północy, o świcie i w ciągu dnia. Owe trzy msze święte były tłumaczone poprzez potrójne narodzenie Jezusa: zrodzeniem się przez Boga Ojca, narodzeniem w ludzkim ciele z Matki Bożej oraz narodzeniem się Jezusa w ludzkich sercach. Trzy msze święte miały też inną symbolikę - oznaczały pokłon złożony kolejno przez aniołów, pasterzy i mędrców.

Pierwsza informacja o święcie Bożego Narodzenia obchodzonym 25 grudnia pochodzi z roku 356. Wcześniej dzień narodzin Jezusa obchodzono prawdopodobnie 6 stycznia wraz z Uroczystością Objawienia Pańskiego, czyli Trzech Króli. 25 grudnia ustanowiono dniem świątecznym jako przeciwwagę do pogańskiego święta słońca.

W średniowieczu święto Bożego Narodzenia było obchodzone niezwykle hucznie i wesoło. Dopiero w XVII wieku zaczęła się kształtować tradycja, jaką znamy do dziś - święta radosnego, ale też pełnego zadumy nad życiem i zbawieniem wiecznym.

W przeszłości Boże Narodzenie było nazywane w Polsce Godami, Godniami lub Godnymi Świętami - od starosłowiańskiego słowa god, czyli rok.

Kościoły w okresie Bożego narodzenia zdobi żłóbek. Żłóbek w dzisiejszej postaci zawdzięczamy św. Franciszkowi. Historia tej tradycji jest jednak znaczenie dłuższa i sięga piątego wieku. Wtedy, jak głosi podanie, żłóbek Jezusa przeniesiono z Betlejem do Rzymu i umieszczono w bazylice Matki Bożej Większej.

Do tradycji Bożego Narodzenia należy też śpiewanie kolęd. Polska jest jednym z krajów, które mają najwięcej kolęd. Nasza tradycja zna ich blisko 500.

Do świątecznej tradycji należy też ustawianie i zdobienie choinki. Najstarsze pisemne świadectwo o ozdobionym na Boże Narodzenie drzewku pochodzi z 1419 r. Wtedy to niemieccy piekarze z Fryburga ustawili choinkę w szpitalu Świętego Ducha, przybierając ją owocami, opłatkami, piernikami, orzechami i papierowymi ozdobami. Od XVI w. zwyczaj ten rozpowszechnił się wśród cechów i stowarzyszeń w miastach, a także w domach starców i szpitalach niemieckich. Entuzjastą tego zwyczaju był m.in. Marcin Luter. Do Polski zwyczaj stawiania choinek w domach przeniósł się z Niemiec w XVIII w.

Dawniej w Polsce pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia, czyli 25 grudnia, rozpoczynało poranne nabożeństwo. Potem czas spędzano przy suto zastawionym stole, na rozmowach, śpiewaniu kolęd, modlitwie i odpoczynku. Tego dnia powstrzymywano się od wszelkiej pracy, nie wolno było sprzątać, rąbać drewna, przynosić wody ze studni, a nawet gotować. Tradycja zakazywała również czesania się, przeglądania w lustrze i spania w ciągu dnia. Nie organizowano w tym dniu zabaw, nie składano i nie przyjmowano wizyt poza spotkaniami z najbliższą rodziną.