Polskie lasy bezpieczniejsze niż kiedykolwiek

Historii słów kilka

Wielkim echem w Polsce rozszedł się największy w Europie Środkowej pożar lasu, który dotknął rejony pogranicza województwa śląskiego i opolskiego w Kuźni Raciborskiej. Wtedy to ogień strawił ponad 9 tysięcy hektarów lasu, co odpowiada powierzchni niespełna 13 tysięcy boisk piłkarskich - to zatrważająca liczba. Wydarzenia te skłoniły Lasy Państwowe do udoskonalenia metod zwiększających ochronę przeciwpożarową. Zaczęto przebudowywać dostrzegalnie przeciwpożarowe, budowano leśne bazy lotnicze, rozbudowano system dojazdów pożarowych, pasów przeciwpożarowych, bazy sprzętu ochrony przeciwpożarowej itd. W tym samym roku w naszym kraju została powołana do działania Państwowa Straż Pożarna, która wspierana przez Ochotnicze Straże Pożarne do dziś działa zarówno w służbie społeczeństwa jak i w ochronie lasów.

- Rozległe pożary, które również w innych regionach kraju tak dały się we znaki w tym czasie, przyczyniły się do modyfikacji zintegrowanego systemu ochrony przeciwpożarowej funkcjonującego w Lasach Państwowych. Ale doświadczenia spożytkowano także poza tą organizację. Na tym poligonie poszukiwano cennych wskazówek, jak powinien wyglądać i działać wdrażany trzy lata później, trójstopniowy (poziomy: powiatu, województwa i centralny), Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG), w którym na poczesnym miejscu postawiono koordynację walki z klęskami żywiołowymi z ratownictwem technicznym, ekologicznym i medycznym. Przebieg akcji gaśniczej szczegółowo analizował zespół ekspertów powołany w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Wnioski sformułowane przez to gremium spożytkowano m.in. w 1997 r. w czasie walki z powodzią stulecia, a później - tworząc nowe struktury centrów zarządzania kryzysowego i służb obrony cywilnej. Ofiara nie poszła na marne. - mówi Zastępca Nadleśniczego Nadleśnictwa Brzeg Witold Witosza. Dziś, ponad trzydzieści lat po wielkim pożarze, w zasadzie w lesie możemy czuć się dość bezpiecznie. Dlaczego?

Jak to jest zbudowane?

W biurze Nadleśnictwa Brzeg umiejscowiony jest PAD – Punkt Alarmowo Dyspozycyjny. Nasze nadleśnictwo posiada i utrzymuje dwie bazy sprzętu z odpowiednim wyposażeniem. Nadleśniczy na czas trwania akcji bezpośredniej powołuje pełnomocnika i ustala system gotowości do podejmowania działań i zabezpieczenie techniczne. Zadaniem pełnomocnika jest organizacja akcji ratowniczo-gaśniczych na gruntach i w obiektach będących w zarządzie nadleśnictwa.

Na terenie Nadleśnictwa Brzeg funkcjonują dwie wieże obserwacyjne wyposażone w system monitoringu przeciwpożarowego lasów wraz z automatyczną detekcją dymu. Wieże umiejscowione są w leśnictwach Barucice i Stobrawa i obejmują swoim zasięgiem większość terenu Nadleśnictwa. Część terenu jest również w zasięgu wież sąsiadujących nadleśnictw, z którymi utrzymywana jest stała łączność radiowa.

Zadania Nadleśnictwa w ochronie przecipożarowej:

Podstawowym zadaniem nadleśnictwa związanym z prowadzoną akcją ratowniczo-gaśniczą na terenach LP jest uruchomienie własnych sił i środków, a następnie pełnienie roli gospodarza na miejscu akcji. Do obowiązków nadleśnictwa po ugaszeniu pożaru należy: ustalenie przypuszczalnej przyczyny powstania pożaru przy współudziale policji i straży pożarnej, oszacowanie strat po pożarowych, przekazanie meldunku o pożarze do PAD Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach i PSP, podjęcie niezbędnych działań w celu uzyskania odszkodowania za poniesione straty.

Aby zapobiec powstaniu pożaru, nadleśnictwo przygotowuje się do akcji bezpośredniej już dużo wcześniej: do końca marca jest ustala się sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru lasu, w formie dokumentu zatwierdzanego przez Nadleśniczego, a uzgodnione z Komendantem Powiatowym Państwowej Straży Pożarnej w Brzegu i Namysłowa oraz Komendantem Miejskim PSP w Opolu. Dodatkowo w leśnictwach są porządkowane pasy przeciwpożarowe, przy drogach publicznych i wokół parkingów leśnych, prowadzone są konserwacje i remonty dojazdów pożarowych oraz utrzymanie punktów czerpania wody. Dodatkowo technicznie zapewniamy łączność radiową i telefoniczną. Ostateczną formą ochrony przeciwpożarowej jest okresowy zakaz wstępu do lasu. Nadleśnictwo jest obowiązane do wprowadzania okresowego zakazu wstępu do lasu, gdy wystąpią warunki określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów (przy 3 - najwyższym stopniu zagrożenia pożarowego lasu, jeżeli przez kolejnych 5 dni wilgotność ściółki mierzona o godzinie 9:00 będzie niższa od 10%).

Idzie nowe - czyli usprawnianie pracy

Do roku 2022 w Nadleśnictwie Brzeg funkcjonował tradycyjny system monitorowania zagrożenia pożarowego lasów polegający na tym, że na każdej z wież siedziały osoby, które za pomocą własnego wzroku uzbrojonego w lornetki wypatrywały ewentualnego dymu a następnie raportowały do dyżurnego znajdującego się w punkcie alarmowo-dyspozycyjnym. W roku bieżącym Nadleśnictwo postawiło na nowoczesne rozwiązanie techniczne w postaci systemu monitoringu przeciwpożarowego z automatyczną detekcją dymu. Obecnie na wieżach zamontowano kamery posiadające możliwość m.in. obrotu 360 stopni oraz automatycznej detekcji dymu, zasilane za pomocą instalacji fotowoltaicznej. Osoba pełniąca dyżur w punkcie alarmowo-dyspozycyjnym w siedzibie Nadleśnictwa Brzeg obserwuje obraz wysyłany radiowo z kamer. Zabieg ten pozwolił na nieangażowanie dodatkowych osób na wieżach, a decyzja oraz ścieżka działania jest skrócona do jednego pracownika. Dyspozytor ten w razie zaobserwowanego pożaru dzwoni do pracownika służby terenowej, który w danym dniu pełni dyżur, ten udaje się na precyzyjnie wskazane miejsce i sprawdza, czy wszczęcie procedury wezwania straży pożarnej jest zasadne.

Na terenie Nadleśnictwa Brzeg w 2022 roku wystąpiło 10 pożarów o łącznej powierzchni 2,64 hektara, przy czym największy z nich miał powierzchnię 1,6 hektara. Niestety w ubiegłym roku prawdopodobnie wszystkie pożary lasów były wynikiem podpalenia. Dzięki szybkiemu rozpoznaniu oraz sprawnej akcji straży pożarnych we współpracy z leśnikami większość z występujących pożarów udało się ugasić w zarodku. To współpraca z PSP i OSP oraz coroczne szkolenia organizowane na terenie nadleśnictw w całej Polsce pozwala na szybkie i efektywne współdziałanie.

Bardzo ważnym aspektem ochrony ppoż jest świadomość osób mieszkających lub korzystających z dobrodziejstw lasu, aby w przypadku zaobserwowania pożaru reagować dzwoniąc na numery alarmowe. Nawet oko najlepszej kamery nie jest w stanie posiąść percepcji wykorzystywanej przez ludzki wzrok i zmysły.

Leśnicy zwracają się z apelem: zauważyłeś ogień w lesie? - ALARMUJ !

Tekst: Witold Witosza, Edyta Czapka, Mateusz Brożyński