Żelazo na talerzu

KUCHARZ Z ŻELAZA
Najbogatszym źródłem żelaza są:
- mięso wołowe (zwłaszcza nerki i serce), wątroba wieprzowa, mięso indycze i kurze; np. zjedzenie porcji steku wołowego dostarcza podwójnej dawki dziennego zapotrzebowania na żelazo u kobiety i trzykrotnej u mężczyzny
- kiełki zbożowe
- szpinak, sałata, szczypiorek.
Do produktów zawierających ten pierwiastek, ale w mniejszej ilości, należą:
- żółtka jaj, płatki owsiane
- orzechy, kakao
- cykoria, fasola szparagowa, zielony groszek, natka pietruszki; należy pamiętać, iż żelazo zawarte w roślinach wchłania się o wiele słabiej niż żelazo występujące w mięsie, dlatego dieta wegetariańska może się okazać z czasem niebezpieczna.
Przyswajalność żelaza utrudniają:
- kawa, herbata - nie należy tych płynów pić po posiłkach, bo zawarta w nich tanina hamuje wchłanianie tego pierwiastka
- kapusta, kalafiory
- pełnoziarniste produkty zbożowe - dlatego nie powinny one być zjadane równolegle z produktami bogatymi w ten pierwiastek.

Jest niezbędne do wytwarzania hemoglobiny, wchodzącej w skład czerwonych ciałek krwi i odpowiedzialnej za przenoszenie tlenu z płuc do każdej żywej komórki. Zapewnia prawidłową przemianę witamin z grupy B. Podnosi też odporność organizmu, działa korzystnie na proces wzrostu i zapewnia skórze zdrowy wygląd.
- Niedobór żelaza w organizmie - wyjaśnia dr Henryk Jakubów, ordynator oddziału wewnętrznego szpitala w Ozimku - grozi niedokrwistością, inaczej anemią. Jeżeli jest on niewielki, to można go wyrównać poprzez odpowiednią dietę, ewentualnie zażywając preparaty żelaza. Organizm człowieka bowiem sam tego pierwiastka nie wytwarza. Natomiast, gdy ten niedobór jest bardzo duży, to potrzebna jest już pełna diagnostyka, przeprowadzona najlepiej w warunkach szpitalnych, żeby wyjaśnić jego przyczynę.

Dzienna dawka żelaza, którą należy sobie dostarczyć, wynosi:
- dla mężczyzn - 10 mg
- dla młodzieży w okresie dojrzewania - 12 mg
- dla kobiet - 15-18 mg, jeśli są w ciąży - 26 mg, a gdy karmią piersią - do 20 mg.
Trzeba przy tym pamiętać, że organizm przyswaja sobie z tego tylko część tego pierwiastka - najwyżej 10-15 procent.
Jeżeli we krwi człowieka jest prawidłowe stężenie żelaza, to i synteza krwinek przebiega prawidłowo.
- Gdy poziom hemoglobiny u kobiety wynosi 14, a u mężczyzny 16, to jest to wynik prawidłowy. Natomiast, gdy bywa on na poziomie 10-11, to wymaga to już interwencji lekarskiej. Podobnie jest, gdy poziom czerwonych krwinek spada poniżej 4 milionów.

Do niedoboru żelaza może dojść z powodu:
- nieprawidłowego odżywiania: jednostronnego i mało urozmaiconego, diety ubogiej w mięso lub w ogóle jej pozbawionej (dotyczy to np. wegetarian), zawierającej zbyt małą ilość warzyw i zbóż
- zaburzeń wchłaniania w przewodzie pokarmowym - trzeba wyjaśnić ich przyczynę przy pomocy odpowiednich badań, a następnie wymaga to odrębnego leczenia
- ciąży, karmienia piersią, gdy kobieta źle się odżywia, zbyt obfitych miesiączek, przebytych krwotoków.

Zdrowy organizm sam sobie reguluje poziom żelaza. Gdy tak nie jest - trzeba mu pomóc. Należy jednak pamiętać, że nadmiar tego pierwiastka też może zaszkodzić. Organizm dobrze toleruje żelazo, gdy przyjmuje się je w postaci medycznych preparatów, jeśli jego dawka nie przekracza 200 mg dziennie. Gdy ktoś przesadzi, grozi to poważnymi dolegliwościami: mdłościami, wymiotami, biegunką. Z kolei u osób z genetycznie uszkodzonym mechanizmem wchłaniania, żelaza niepotrzebnie odkłada się ono w tkankach i uszkadza wątrobę i śledzionę.