Bramy broniły dostępu do miasta

Najwięcej informacji zachowało się o Bramie Odrzańskiej.Jak sama nazwa wskazuje broniła ona wejścia do miasta od strony rzeki Odry. Skomunikowana była z mostem, którego przejścia strzegł szlaban i uruchamiający go poborca podatkowy. Od bramy do lasu wiodła palisada z belek.

Istnienie bramy miało sens do czasu, kiedy Koźle było twierdzą.W drugiej połowie XIX wieku uznano jednak, że miasto nie musi już pełnić takiej roli. Wtedy zaczęto rozbierać wały ziemne oraz inne umocnienia mające znaczenie militarne (sama twierdza przestała istnieć formalnie w 1873 roku). Bramę Odrzańską rozebrano jednak kilka lat wcześniej.Zgodę na to wydał pruski minister nauk medycznych i wyznaniowych.Prace rozbiórkowe trwały trzy miesiące. Śląski kronikarz Augustin Weltzel odnotował, że po jej zburzeniu na ulicy Odrzańskiej (dziś ul. Anny) znikło zatęchłe powietrze, które doskwierało wcześniej mieszkańcom. Zapisał również, że podczas rozbiórki przez nieuwagę zginął jeden z robotników.

- Na fundamentach dawnej Bramy Odrzańskiej, w 1861 roku kozielski szynkarz Erwin Braun zbudował piętrowy hotel i restaurację. Po latach budynek przejął za niespłacone długi raciborski Oberschlesische Bank eGmbH (Bank Górnośląski) i uruchomił w nim swoją filię. Obecnie ma tam siedzibę powiatowa stacja sanitarno-epidemiologiczna - wyjaśnia lokalny historyk Bogusław Rogowski.

Sporo wiemy także o Bramie Raciborskiej, która stała w miejscu, gdzie dziś znajduje się dworzec PKS. Po raz pierwszy była wymieniona w urbarzu, czyli spisie dóbr zamkowych z roku 1532. W pobliżu Bramy Raciborskiej 2 listopada 1884 roku odbyło się poświęcenie zbudowanej tam synagogi dla ponad 200-osobowej społeczności żydowskiej. W cztery lata później poświęcono też kościół dla kozielskich ewangelików.

Najmniej wiemy o dwóch pozostałych bramach: Głogóweckiej i Golskiej. Ta pierwsza stała prawdopodobnie w rejonie zamku książęcego, czyli przy dzisiejszej ulicyKrasińskiego. Dość tajemniczo brzmi z kolei nazwa ostatniego wejścia do miasta. Nie wykluczone, że broniło wjazdu od strony Głubczyc, czyli na południowy-wschód od Koźla. Takie umiejscowienie wydaje się naturalne, ponieważ biorąc pod uwagę resztę lokalizacji umożliwiałoby wyjazd z miasta na wszystkie strony świata.

Najsłynniejszą tego typu budowlą w Polsce jestkrakowska Brama Floriańska, której wygląd jest zbliżony do Odrzańskiej. Kraków miał więcej szczęścia niż Koźle, ponieważ tam zdecydowano się pozostawić część murów, ze wspomnianą bramą, jako pamiątka po średniowiecznych fortyfikacjach. W Koźlu, poza zamkową basztą przypominają o nich jedynie pozostałości fosy, które są widoczne przy wjeździe do Koźla od stronyKobylic i Reńskiej Wsi.

Korzystałem z opracowań Romualda Żabickiego i Bogusława Rogowskiego, pasjonatów historii z Kędzierzyna-Koźla.