Dziś wielka debata o strefie demograficznej

Zapobieganie i przeciwdziałanie procesom depopulacyjnym jest obecnie podstawowym wyzwaniem dla regionu. Ich najistotniejszymi przyczynami są głównie niska dzietność, procesy migracyjne (Opolanie wciąż masowo wyjeżdżają za pracą) i starzenie się społeczeństwa. Tworzenie nowych miejsc pracy w połączeniu z edukacją, opieką nad dziećmi i osobami starszymi może tym tendencjom skutecznie przeciwdziałać.

Toteż Program Specjalnej Strefy Demograficznej w Województwie Opolskim został rozpisany na cztery ściśle ze sobą powiązane pakiety: "Praca to bezpieczna rodzina", "Edukacja a rynek pracy", "Opieka żłobkowo-przedszkolna" oraz "Złota jesień". W ich ramach pierwsze wstępne działania zostaną wdrożone w latach 2013-2014, zaś pilotażowa realizacja całości programu nastąpi w latach 2014-2020.

Praca to bezpieczna rodzina

Posiadanie pracy oddziałuje decydująco na poczucie stabilności i dobrobyt gospodarstw domowych.

Aby zwiększyć liczbę i poprawić jakość miejsc pracy, trzeba podnieść atrakcyjność inwestycyjną województwa. W tym celu wprowadzone zostaną pakiety rozwiązań spotykane w specjalnych strefach ekonomicznych. Podjęte też zostaną działania, by cała Opolszczyzna stała się taką właśnie strefą.
Aby zwiększyć liczbę i atrakcyjność miejsc pracy, uruchomiony zostanie speed capital wraz z funduszem pożyczkowym dla zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą. Stworzone zostaną także dodatkowe instrumenty rozwoju przedsiębiorczości, np. w formie preferencyjnych pożyczek, szczególnie dla bezrobotnych, osób młodych i powracających z emigracji zarobkowej.
Istotnym obszarem działań będzie wspieranie rozwoju aglomeracji opolskiej jako największego rynku pracy w regionie, oferujacego zatrudnienie w obszarze zaawansowanych usług oraz jako atrakcyjnego miejsca zamieszkania.

Równie istotna będzie stabilność miejsc pracy w silnych w naszym regionie obszarach i branżach, jak m.in. rolnictwo i sektor spożywczy. W szczególności poprzez tworzenie i wzmacnianie marek regionalnych.

W rozwoju elastycznych form pracy pomoże powszechny darmowy dostęp do szerokopasmowego internetu z każdego punktu województwa oraz poprawa dostępu do telepracy.
Sposobem na adaptację mieszkańców do rynku pracy mają być szkolenia dla bezrobotnych, szczególnie dla osób do 25. roku życia i powyżej 50 lat. Uruchomiony też zostanie system kształcenia rzemieślników o wysokich kwalifikacjach.

Nowe miejsca pracy w połączeniu z przyjazną polityką mieszkaniową stworzą w województwie dogodne warunki do życia. Ich narzędziem mają być m.in.: długookresowa polityka kredytowa państwa skierowana do osób młodych, rozwój systemów budownictwa społecznego, stworzenie programu dostępności mieszkań na wynajem, wykup i przygotowanie gruntów przez gminy dla nowych mieszkańców.

Edukacja a rynek pracy

Ekonomiczna niezależność szczególnie ludzi młodych ma zasadnicze znaczenie dla wzrostu potencjału demograficznego Opolszczyzny. Zaspokojenie aspiracji finansowych mieszkańców województwa jest kluczowym wyzwaniem polityki ludnościowej, gdyż wpływa zarówno na poziom dzietności, jak i odwrócenie niekorzystnych trendów w ruchu migracyjnym mieszkańców.

W ramach strefy demograficznej zostaną podjęte działania mające na celu wyrównywanie szans w dostępie do usług edukacyjnych wysokiej jakości. Wsparciem tym zostaną objęte szkoły ogólnokształcące (podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne) oraz szkoły zawodowe i uczelnie wyższe.

Do współpracy ze szkołami zawodowymi i uczelniami wyższymi zaproszeni zostaną przesiębiorcy, by zdobyte doświadczenie zawodowe odpowiadało na faktyczne zapotrzebowanie regionalnego rynku
pracy.

Szkolnictwo zawodowe zostanie wsparte przez organizację staży i praktyk dla uczniów oraz unowocześnienie infrastruktury.

Głównym motorem zmian w obszarze edukacji będzie dostosowanie jej do potrzeb gospodarki, a więc wykształcenie absolwentów poszukiwanych na rynku pracy.

Podniesienie jakości uczelni wyższych powinno pomóc w zniwelowaniu odpływu absolwentów szkół średnich poza region oraz przyczynić się do pozyskania studentów spoza regionu.

Aby podnieść standard edukacji i jakość kształcenia, planuje się m.in.: szkolenia i studia podyplomowe dla kadr systemu oświaty; zmniejszyć liczbę uczniów przypadających na nauczyciela prowadzącego lekcje; dodatkowe zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów oraz pomagające nadrobić zaległości; powołanie większej liczby doradców metodycznych oraz zakup podręczników dla uczniów klas pierwszych każdego etapu edukacyjnego; elastyczne godziny pracy świetlic szkolnych; organizowanie wyjazdowych obozów tematycznych ukierunkowanych na kształcenie konkretnych umiejętności; zmianę modelu nauczania na zespołowość, integrację przez sport, przedsiębiorczość, organizację zajęć pozalekcyjnych (zero prac domowych).

W celu dostosowania struktury kształcenia do wymogów rynku pracy staże i praktyki zawodowe uczniów będą dostosowywane do zapotrzebowania przedsiębiorców; przeprowadzone zostaną inwestycje w infrastrukturę kształcenia zawodowego; uczniowie ostatnich klas gimnazjów będą mieli okazję odbyć praktyki prezawodowe zachęcające do podjęcia nauki w szkole zawodowej lub technikum.

System wsparcia najzdolniejszych uczniów umożliwi im korzystanie ze stypendiów w celu rozwijania zainteresowań i zdolności.

Wsparcie kształcenia ustawicznego dorosłych zakłada szkolenia podnoszące kompetencje, np. w zakresie znajomości języków obcych.

Opieka żłobkowo-przedszkolna

Podstawowym celem programu jest poprawa dostępności do placówek opieki nad małym dzieckiem. Upowszechnione zostaną także inne formy opieki, np. dzienny opiekun czy legalna niania. Wygenerowane zostaną nowe miejsca pracy, z których będą mogły skorzystać osoby w wieku 50+ lub nauczyciele niemający zajęcia z powodu niżu demograficznego. Podjęte zostaną działania na rzecz obniżenia opłat za usługi żłobkowo-przedszkolne, a usługi dostosowane do oczekiwań rodziców i rynku pracy.

W pierwszej kolejności rozbudowany zostanie system opieki nad dziećmi do lat trzech. Usługi takie powstaną przede wszystkim na terenach wiejskich, gdzie obecnie brak ich najbardziej. Następnie organizowane będą nowe miejsca w przedszkolach, a ich dostępność zwiększona poprzez wydłużenie godzin otwarcia i lepszą dostępność w okresie wakacyjnym.

Wysokość opłat za opiekę w żłobku i przedszkolu zostanie uzależniona od liczby dzieci i dochodu rodziny, by poprawić dostęp do niej dla rodzin wielodzietnych. Specjalne preferencje w dostępie do żłobków i przedszkoli obejmą dzieci z rodzin patologicznych, zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym.

Realizacji pakietu opieka żłobkowa i przedszkolna mają służyć m.in. następujące narzędzia: zmiana w systemie podatkowym uwzględniająca liczbę dzieci w rodzinie; dopłaty do dodatkowych godzin funkcjonowania placówek opiekuńczo-wychowawczych; wsparcie korzystania ze żłobka lub przedszkola przez dzieci z innej gminy.

W ramach wsparcia dla rodzin wielodzietnych powstanie karta rodzin wielodzietnych dająca m.in. ulgi na przewozy.

Pakiet obejmuje wsparcie m.in. dla adopcji i rodzin zastępczych oraz rodzin patologicznych.

Złota jesień

Dotychczasowy system opieki nad osobami starszymi i zależnymi od pomocy jest nieadekwatny do rzeczywistości. Zwłaszcza na Opolszczyźnie, gdzie z powodu migracji w wielu rodzinach kontakty stałe z konieczności zostały zastąpione kontaktami okazjonalnymi. Tym samym zapotrzebowanie na usługi w zakresie osób starszych jest bardzo duże.

Wśród narzędzi realizacji programu "Złota jesień" znajdą się m.in.: wsparcie infrastruktury służącej ludziom starszym, a zwłaszcza małych DPS-ów; zwiększenie dostępności do poradni geriatrycznych; szkolenia dla osób młodych i z przedziału 50+ do opieki nad osobami zależnymi; Karta Seniora - ulgi za niektóre usługi, także kulturalne, dla osób starszych; dostosowanie wiejskich świetlic do potrzeb osób starszych; wielofunkcyjne wykorzystanie szkoły, także dla osób dorosłych (czytelnie, nauka języków itp.). Szkoła ma się stać miejscem wielopokoleniowej integracji młodzieży z pokoleniem najstarszym.

Kto za to zapłaci

Głównym źródłem finansowania programu będą pieniądze z Unii Europejskiej.

- Dwa razy byliśmy na rozmowach na temat programu w Unii Europejskiej - mówi marszałek województwa Józef Sebesta. - W dyrekcji generalnej regionalnej i w dyrekcji dotyczącej kwestii zatrudnieniowych. Projekt został bardzo dobrze przyjęty. Unia Europejska - tak jak my - w pewnym sensie odkryła, że demografia jest poważnym problemem. Parlament Europejski zaproponował wpisanie problemów demograficznych i metod ich rozwiązywania do perspektywy 2014-2020.

W latach 2013-2014 na ten cel przeznaczy się w województwie opolskim z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 127 mln zł, z czego 67 mln zł pochodzi z Krajowej Rezerwy Wykonania, a 60 mln zł z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.