Na własny rachunek

Na ogół schemat jest taki: wychowanek kończy 18 lat i ze wszystkich sił wzbrania się przed usamodzielnieniem, w domu dziecka jest mu dobrze. Nawet jak pójdzie na swoje, nie chce mu się pracować, nie zakłada rodziny. Żyje w konkubinatach. Jest bierny.
Jeszcze gorsza sytuacja jest wtedy, gdy wraca do środowiska, z którego go zabrano do domu dziecka.
- Jeśli tak się stanie, to dziecko albo szybko z tego domu ucieknie, albo stanie się takie samo jak rodzice. Jeden, drugi raz odmówi, ale za którymś tam razem sięgnie po kieliszek. Ze złości, z żalu, po to, by psychicznie znieść tę sytuację. Niestety, miałam wśród swoich wychowanków takie przykłady - mówi Helena Podwysocka, dyrektor Domu Dziecka w Opolu.
Nielicznym udaje się
założyć tak szczęśliwą rodzinę, jaką może pochwalić się Robert Wyrwalec. Z Ewą połączył go dom dziecka w Krasnym Polu, mimo iż Ewa nigdy w nim nie mieszkała. Miała szczęśliwy dom rodzinny, mieszkała w tej samej wiosce.
- Często przychodziłam do domu dziecka do swojej serdecznej koleżanki - opowiada Ewa Wyrwalec. - Dlatego dobrze znałam Roberta, lubiłam go. On i jego kolega ciągle się przy nas kręcili. Nawet żartowaliśmy sobie jako dzieci, że Robercik jest moim narzeczonym, a tamten chłopak narzeczonym mojej koleżanki.
Potem na pewien czas stracili siebie z oczu, by znów się spotkać, już jako dorośli ludzie, na dyskotece.
- Poderwałem ją i tak już zostało - uśmiecha się Robert.
- Robert jest ode mnie młodszy o cztery lata, ale swą dojrzałością zdecydowanie przewyższał moich rówieśników - twierdzi Ewa, pedagog szkolny. - Myślę, że ukształtowały go m.in. trudne doświadczenia z dzieciństwa.
Dziś mają kilkuletni staż małżeński i pięcioletnią, przesympatyczną Klaudię, oczko w głowie tatusia. Doświadczenia Roberta wyniesione z dzieciństwa odbijają się na życiu rodzinnym w jeden sposób: rozpuszcza córkę do granic możliwości, spełniając wszystkie jej zachcianki.
- Ja tego nie miałem, więc Klaudia musi mieć - to jego twarda, niezmienna zasada - opowiada żona.
W wieku 7 lat
Robert miał w Katowicach Niszowcu swój "gang" (walka na kamienie). Dwa lata później wraz z kolegami trafił na milicję, po zażyciu odurzających tabletek znalezionych na śmietniku. Gdy skończył 11 lat, przywieziono go do domu dziecka w Krasnym Polu i uważał, że stała mu się największa życiowa krzywda.
- Dziś wiem, że gdyby nie dom dziecka, skończyłbym w poprawczaku lub kryminale - mówi 27-letni Robert Wyrwalec, pracujący jako terapeuta zajęciowy w Domu Pomocy Społecznej w Nowych Gołuszowicach.
Swojej matki nie zna. Wychowywał go ojciec i jego kobiety, które co pewien czas się zmieniały. On i bracia nazywali je matkami. Ojciec pił, matki co pewien czas "ruszały w tango".
- Najfajniej było, jak wracała, bo zawsze wtedy dostawaliśmy po paczce groszków, takich drażetek - wspomina Robert.
Przez długi czas wydawało mu się, że jego rodzina jest normalna i że tak musi być. W końcu wszystkie rodziny w jego bloku wyglądały podobnie. Dziwił się tylko, dlaczego ciocia Justyna, siostra taty, nigdy nie ucieka od wujka i dlaczego wujek nie chodzi wiecznie pijany.
- Gdy trafiłem do domu dziecka, byłem najnieszczęśliwszym jedenastolatkiem na świecie, zamknąłem się w sobie, nie odpowiadałem na pytania wychowawców - wspomina Robert.
Skończyły się wakacje, zaczęła czwarta klasa. Wtedy zarówno Robert, jak i jego wychowawcy przeżyli szok. On, chłopak, którego cofnięto w zerówce (spędził w niej dwa lata, bo uznano, że nie poradzi sobie w szkole), a przez pierwsze trzy lata nauki na jego świadectwie przeważały ponaciągane tróje, stał się jednym z najlepszych uczniów w klasie. Szczególnie dobrze radził sobie z przedmiotami ścisłymi i historią.
- Byłem trzecim wychowankiem domu dziecka w Krasnym Polu, który poszedł do liceum, pierwszym, który ukończył dwuletnie studium, i na pewno będę pierwszym, który skończy studia - mówi Robert, student terapii pedagogicznej na Uniwersytecie Opolskim.
Dlaczego akurat Robertowi się udało?
- To kwestia osobowości, silnego charakteru i szczęścia - odpowiada szczęśliwy małżonek. Szczęściem było to, że trafił do małego, kameralnego domu dziecka i na ludzi, którzy chcieli i potrafili nim pokierować, pomagali, motywowali do nauki.
- To były dyrektor domu dziecka Jan Kapij, jego żona Barbara i pani Wiesia Krzysztofek, moje wychowawczynie - mówi Robert.
Robert nigdy nie znał swojej biologicznej mamy, ale - jak mówi - cztery lata temu, gdy zaczynał obecną pracę, znalazł mamę. To jego starsza koleżanka, Jadwiga Stapowicz.
- Traktuję ją jak mamę, zwierzam jej się ze swoich problemów. Ona zna moją żonę i córkę, pomaga nam we wszystkim. Człowiek, nawet jak jest dorosły, potrzebuje takiej osoby - mówi Robert Wyrwalec.
Ewa trzy lata temu skończyła studia pedagogiczne i ... siedziała w domu.
- Było nam ciężko wyżyć z jednej pensji, ale mój kierownik poprosił starostę głubczyckiego i udało się znaleźć pracę dla Ewy. W takich sytuacjach przydaje się to, że jestem wychowankiem domu dziecka. Ludzie mi pomagają.
Wychowankowie domu dziecka na ogół nie lubią się chwalić tym, skąd wyszli. Nawet, jeśli wiodą udane życie, w nowym środowisku nie przyznają się do swojego pochodzenia. Z Robertem też tak było.
- Kiedyś w liceum pani z biologii podczas zajęć powiedziała przy całej klasie, że zna mojego dyrektora. Myślałem, że ją zabiję. Ja tu skrzętnie ukrywam, gdzie mieszkam, a ona jednym nieopatrznym zdaniem zdradza moją największą tajemnicę - wspomina Robert.
Dziś wydaje mu się, że jego pozytywny przykład może być motywacją dla innych dzieci z domu dziecka.
Przykładem mógłby być
dla swoich kolegów 22-letni Darek Chrupek z Opola. Ma własne mieszkanie, ciężko pracuje, oszczędza, gdyż chce do czegoś dojść.
Mimo trudnego początku życia (do domu dziecka trafił prosto ze szpitala, urodził się z porażeniem mózgowym), miał szczęście do ludzi, zapewniono mu szybką i dobrą rehabilitację. Było ryzyko, że nigdy nie będzie chodził, dziś jest sprawnym młodym mężczyzną.
Poszczęściło mu się także z ciociami. Od małego ma dwie zaprzyjaźnione rodziny: w Chrząstowicach i Kup, u których spędzał m.in. wszystkie święta. Dzięki nim poznał normalne życie.
- Miał pozytywne wzorce, do których dążył i dąży. Założył, że musi pracować, bo chce mieć to, co widział u cioci, i to, co sobie założył osiągnął - mówi Helena Podwysocka.
- Nie jest to high life,
ale mam mieszkanie i pensję co miesiąc, to muszę być zadowolony - mówi z uśmiechem Darek. Wczoraj miał drugą zmianę, przed chwilą skończył ją odsypiać. Za pół godziny poleci na obiad, stamtąd prosto do pracy. Pracuje w co drugi weekend. Nie narzeka.
Swoją kawalerkę urządził sam. Schludna wykafelkowana kuchnia, pokój w kształcie litery "L" przedzielony lekkim regałem na części dzienną i sypialną.
- Podpatrzyłem takie rozwiązanie u cioci, zamówiłem stolarza, który zrobił mi meble - wyjaśnia Darek. Ciocie są nadal bardzo ważnymi dla niego osobami.
- Odwiedzają mnie co dwa, trzy tygodnie albo ja jestem u nich. Mamy ze sobą stały kontakt i jest to fajne - mówi Darek.
Darek nie zamierza jeszcze zakładać rodziny. - Mam 22 lata, mam na to jeszcze czas - podkreśla.
- Niestety, przykład Darka
nie działa motywująco na pozostałych naszych wychowanków - mówi dyrektor Domu Dziecka w Opolu. - Oni mu zazdroszczą, ale nie chcą pójść w jego ślady. Zawsze znajdą jakieś usprawiedliwienie dla własnej bierności.
Psychologowie dawno udowodnili, że dzieci z domu dziecka, które spędziły w nim wiele lat, boją się zakładać własne rodziny, stoją jakby na uboczu. Psychologia określa je mianem "dzieci brzeżnych".
- To dzieci, które stoją na brzegu, obserwując z dala to, co się dzieje, same nie biorą w niczym udziału - wyjaśnia Helena Podwysocka, nie ukrywając, że taką właśnie postawę przyjmują na ogół jej wychowankowie.
Zazdrości tym domom dziecka, które wychowały magistrów. Ona pracuje już 24 lata i jeszcze nie trafił jej się wychowanek, który chciałby studiować.
- Gdyby się znalazł, nieba by mu się przychyliło - wzdycha. - Oni nie mają aspiracji, wybierają szkoły zawodowe albo nawet OHP czy gimnazjum z przyuczeniem do zawodu. W szkole średniej mam dwie dziewczynki.
Zdaniem dyrektor domu dziecka to, czy komuś się uda w dorosłym życiu, czy nie, zależy w znacznej mierze od charakteru danej osoby. Największą radością dla wychowawcy jest szczęśliwa rodzina jego wychowanka.
- Mam dziewczynę, która dziesięć lat temu wyjechała ze swoim chłopakiem do Niemiec, mieszka w Baden-Baden, są szczęśliwym małżeństwem, ich dziecko chodzi już do szkoły. Dzwoni do mnie do domu, rozmawiamy godzinami i za każdym razem słyszę, że brak jej słów, by wyrazić to, jak jest szczęśliwa - opowiada Helena Podwysocka. - Również dwoje innych wychowanków wyjechało na Zachód, i tam założyło szczęśliwą rodzinę. Takie przykłady są budujące.
Pozytywnych przykładów nie brakuje Krystynie Dzierżyńskiej, dyrektor Domu Dziecka w Chmielowicach. Wychowała kilku magistrów, ma dwóch studentów i tegoroczną maturzystkę, którą zamierza również zmobilizować do studiowania.
- Mam także swoją Ewunię, wychowankę, która założyła szczęśliwą rodzinę, ma rocznego Mateuszka, studiuje pedagogikę i radzi sobie świetnie. Stale się odwiedzamy, nawet przed chwilą u niej byłam - opowiada Krystyna Dzierżyńska.
Pani dyrektor przygotowuje się właśnie do kolejnej rodzinnej uroczystości: jej kolejna wychowanka bierze za tydzień ślub. Półtora miesiąca temu urodziła śliczną córeczkę, o której Krystyna Dzierżyńska mówi: "moja wnuczka".
- Mała jest zadbana, czyściutka, nakarmiona - cieszy się "babcia". - Co chwila odbieram telefony: jaką herbatkę dać dziecku, jak ma kolkę? Jak masować brzuszek? Pomagam, wyjaśniam. Dyskretnie uczę ją także, że do maluszka mówi się pieszczotliwie, ściszonym głosem i delikatnie smyra się go palcem za uszkiem czy po policzku. Ona tego nie wie, bo nigdy nie zaznała takiego rodzinnego ciepła. Ale się tego nauczy.