Plac Ignacego Daszyńskiego w 1915 roku

Urszula Zajączkowska
Po roku 1945 opolską Ceres uznano za symbol niemieckiego kiczu.
Po roku 1945 opolską Ceres uznano za symbol niemieckiego kiczu.
Oglądając pocztówkę z roku 1915 z widokiem Opola, bez trudu można rozpoznać ten fragment miasta.

Dawny Friedrichsplatz, czyli plac Fryderyka, nie różni się zasadniczo od obecnego placu Daszyńskiego. Plac nie został zniszczony w 1945 roku. Zmieniony układ klombów wokół fontanny i wyrośnięte drzewa to efekt upływającego czasu.
Plac Fryderyka wytyczony został dopiero na początku XX wieku. W XIX wieku mieściły się tu jeszcze ogrody i pola. Rozbudowujące się miasto zajmowało coraz to nowe obszary, likwidując przydomowe ogródki i uprawne zagony.
W stolicy rejencji opolskiej brakowało okazałego placu z fontanną. Plac taki postanowiono stworzyć w rejonie "nowego miasta", czyli pomiędzy ulicami Ozimską, Krakowską i 1 Maja. Istniejąca między tymi ulicami zielona oaza doskonale się do tego celu nadawała. Wytyczony został w tym miejscu prostokątny plac, którego ozdobą stała się pomnikowa fontanna.

Secesyjna fontanna zbudowana została w centrum placu w latach 1904 - 1907. Autorem pomnika- fontanny był niemiecki rzeźbiarz Edmund Gomansky. Koszt budowy tego opolskiego symbolu wyniósł dziewięćdziesiąt tysięcy marek.
Gomansky stworzył wielopostaciowy pomnik, będący równocześnie fontanną. Centralną postacią monumentu została Ceres, rzymska bogini urodzaju, patronka starożytnych dożynek. Ceres, stojąca na cokole oplecionym u jej stóp winną latoroślą, góruje nad pozostałymi postaciami. Bogini tuli do piersi niemowlę, trzymając jednocześnie w lewej ręce wrzeciono i główkę maku. Statua jest zwieńczeniem trójbocznej kaskady i trzech grup alegorycznych postaci.
W południowym narożniku fontanny rzeźbiarz umieścił postać Neptuna, przedstawionego jako żeglarza z kotwicą przy boku. U jego boku syn Glaukos wybiera sieć rybacką. Neptun i Glaukos na pomniku stanowią symbol opolskiego flisactwa i żeglugi odrzańskiej. Tu też autor wykuł swoje nazwisko: "E. Gomansky 1907".

Wschodni narożnik zajmuje rzeźba atletycznego herosa z kilofem u boku, będąca przedstawieniem Herkulesa odpoczywającego po ciężkiej pracy. Herkules symbolizuje opolskich skalników pracujących w okolicznych kamieniołomach przy wydobyciu margla dla cementowni.
Północny narożnik fontanny przedstawia ponownie boginię Ceres z Prozerpiną. Mitologiczna matka i córka stały się symbolem opolskiego rolnictwa. U ich stóp leżą snop zboża, sierp i kosz ofiarny.
Cembrowina miała wykutą wokoło sentencję w języku niemieckim. Po wojnie napis został przykryty warstwą tynku.
Do roku 1945 fontanna miała ażurowy baldachim. Miedziana ozdoba pomnika prawdopodobnie przeznaczona została na potrzeby wojenne armii niemieckiej. W czasie ostatniej wojny pod placem zbudowany został schron przeciwlotniczy, który naruszył nawierzchnię placu. Na początku lat siedemdziesiątych XX wieku plac poddano modernizacji, zmieniono układ klombów i ścieżek. W roku 1983-1985 fontanna została poddana pierwszym zabiegom kosmetycznym. Uszczelniono basen wokół pomnika i misy wodne. W 1999 roku fontanna poddana została kolejnej konserwacji wraz z instalacją wodną.

Po roku 1945 opolska Ceres stała się anonimową rzeźbą. Uznana za przykład niemieckiego kiczu, pomijana była w wydawnictwach dotyczących miasta, nie była tematem dla producentów pocztówek. Brak wiedzy sprawiał, że unikano prezentacji tego pomnika. Dopiero starania Fryderyka Kremsera sprawiły, że dzieło to przywrócone zostało sztuce, a pomnik przestano traktować jako niewiele wartą ozdobę skweru.
Zabudowa wokół placu następowała w wolnym tempie. W 1912 roku przy placu Fryderyka stały zaledwie trzy domy po stronie wschodniej. Okazały budynek z czerwonej cegły, widoczny w centrum pocztówki, zbudowano w 1907 roku. Mieściła się tu szkoła ewangelicka. Obecnie nadal funkcjonuje tu szkoła.
Biały dom przy wschodniej pierzei placu, widoczny na pocztówce po prawej stronie, zbudowany został po roku 1912.
Zabudowa zachodniej pierzei placu następowała jeszcze wolniej. W 1927 roku stały tu zaledwie trzy kamienice. Obecnie jest to ciąg domów przypisany do ul. H. Kołłątaja.
Od północy plac zamykają domy stojące przy ul. T. Kościuszki (dawniej Moltkestr.), od strony południa domy przy ul. Damrota (dawniej Hippelstr.).
Plac Daszyńskiego po wojnie nosił inną nazwę, upamiętniał wówczas Ernsta Thaelmanna. Zmiana nazwy nastąpiła dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na nto.pl Nowa Trybuna Opolska