Unia Europejska - Vademecum

Dziś w 27 państwach należących do UE mieszka ok. 499 mln ludzi. Unia Europejska zajmuje obszar 4 324 782 km kwadratowych. Na terenie UE obowiązują 23 języki urzędowe.

Unia Europejska składa się z trzech filarów:

I - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa;

II - trzy Wspólnoty Europejskie: Wspólnota Europejska (WE), Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM);

III - zadania z zakresu Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

Wspólnota Europejska (WE, dawna nazwa: Europejska Wspólnota Gospodarcza - EWG) - powstała w 1957 roku na mocy Traktatu Rzymskiego zawartego przez sześć państw: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, Włochy i Niemcy. Główne osiągnięcie Wspólnoty to ustanowienie Rynku Wewnętrznego, opartego na tzw. czterech swobodach - wolnym przepływie towarów, usług, osób i kapitału między państwami członkowskimi. Uwieńczeniem integracji gospodarczej jest utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej, która doprowadziła ma m.in. do zastąpienia walut narodowych wspólną walutą - euro.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) - powstała w 1951 roku na mocy Traktatu Paryskiego, podpisanego na 50 lat (termin ten upływa 23 lipca 2002 roku). Celem EWWiS jest istnienie wspólnego rynku surowców i produktów przemysłu węglowego i stalowego państw członkowskich. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EURATOM) - powstała, podobnie jak WE, na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 roku. Jej głównym celem jest pokojowe wykorzystanie energii jądrowej.

Instytucje UE Zgodnie z traktatami założycielskimi, organami (instytucjami) Wspólnot Europejskich są: Rada Unii Europejskiej, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy. Instytucje Unii mają siedziby w trzech miastach: Strasburgu (Parlament Europejski), Luksemburgu (Europejski Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy), Brukseli (Komisja Europejska i Rada Unii Europejskiej).

Państwa członkowskie UE: Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Szwecja, Słowacja, Węgry, Włochy, Zjednoczone Królestwo

Kandydaci na członków: Chorwacja, Macedonia, Turcja

Budżet UE

Budżet Unii to niewiele więcej niż 1 proc. produktu krajowego brutto całej Piętnastki. Pieniądze pochodzą z części wpływów z podatku VAT w krajach we wszystkich państwach Unii, z ceł na produkty importowane spoza granic UE, podatków od produkcji cukru oraz z wpłat państw członkowskich do wspólnego budżetu. Ich wysokość zależy od PNB kraju.

Kraje Unii Europejskiej mają łącznie najwyższy na świecie produkt krajowy brutto. 14 marca 2008 roku ekonomiści banku Goldman Sachs obliczyli, że gospodarka 15 państw strefy euro stała się największą gospodarką świata. Przyczyną jest osłabiający się dolar. W 2007 roku PKB Stanów Zjednoczonych osiągnął ponad 13,84 bln dol., podczas gdy strefy euro prawie 8,85 bln euro. Przy kursie 1,5688 dol. za euro (według kursu z 14.03.2008), daje to ponad 13,88 bln dol. Euroland pobił więc USA o blisko 40 mld dol.

1 stycznia 2002 r. pojawiają się banknoty i monety euro. Ich drukowanie, bicie i wprowadzenie do obiegu w 16 krajach jest ogromną operacją logistyczną. Liczba monet przekracza 80 miliardów. Banknoty są jednakowe dla wszystkich krajów. Monety mają wspólny awers, informujący o ich wartości, lecz różny narodowy rewers. Wszystkie znajdują się w swobodnym obiegu.

Historia UE

9 maja 1950 roku Robert Schuman (francuski minister spraw zagranicznych) zaprezentował projekt autorstwa Jeana Monneta (określanego czasem jako "ojciec Unii Europejskiej") zawierający propozycję "poddania całości niemiecko - francuskiej produkcji węgla i stali pod kontrolę wspólnej władzy nadrzędnej." Na tej podstawie miała powstać międzynarodowa organizacja kontrolująca produkcję węgla i stali, gdyż są one siłą napędzającą wojnę. Chodziło o to, by tak powiązać gospodarki państw europejskich, by uniemożliwić wojnę z przyczyn ekonomicznych.

Plan Schumana został przyjęty przez 6 państw: kraje Beneluksu: Belgię, Holandię i Luksemburg oraz przez Francję, Republikę Federalnych Niemiec i Włochy. 25 marca 1957 roku podpisano traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), który dziś zwany jest Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską (traktat z Maastricht z 10 grudnia 1991 roku usunął z nazwy traktatu i nazwy wspólnoty przymiotnik "gospodarczy"), oraz traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Oba traktaty nabrały mocy prawnej 1 stycznia 1958 roku.

Od tego czasu funkcjonowały równocześnie trzy wspólnoty: EWWiS, EWG i EURATOM, na których oparła się dzisiejsza Unia Europejska. Wkrótce do państw założycielskich zaczęły przyłączać się kolejne kraje. Pierwsze rozszerzenie miało miejsce w 1973 roku. Do Wspólnot przyłączyły się Dania, Irlandia i Wielka Brytania. W roku 1981 przyłączyła się Grecja, natomiast w 1986 roku do Wspólnoty weszły Hiszpania i Portugalia. W ten oto sposób Europejska Wspólnota zwiększyła liczbę swych członków do dwunastu.

17 lutego (Luksemburg) i 28 lutego (Haga) 1986 roku podpisano Jednolity Akt Europejski, który stał się impulsem do pogłębienia współpracy i krokiem do utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Unii Politycznej. Decyzje miały zapaść na szeregu równolegle odbywających się konferencji. Pierwsze dwie rozpoczęły się w Rzymie 15 grudnia 1990 roku i dotyczyły Unii Gospodarczo-Walutowej. Negocjacje dotyczące Unii Politycznej zakończyły się dopiero w 1992 roku podpisaniem 7 lutego w holenderskim mieście Maastricht Traktatu o Unii Europejskiej.

Traktat ten ustanawiał Unię Europejską na bazie trzech wspólnot, opartą na trzech filarach. Traktat wszedł w życie 1 listopada 1993 roku.

Etapem do dochodzenia do wspólnej Unii Gospodarczej i Walutowej było wprowadzenie wspólnej waluty. Na konferencji Rady Europy w Madrycie odbywającej się 15-16 grudnia 1995 roku głowy państw podjęły decyzję, że przyszła wspólna waluta nazywać się będzie euro. W procesie wprowadzania wspólnej waluty brało udział 12 z 15 krajów członkowskich. Do obiegu weszła ona 1 stycznia 2002 roku.

W roku 1995, 1 stycznia, nastąpiło kolejne rozszerzenie Unii o 3 nowych członków: Austrię, Finlandię i Szwecję.

Do 2004 roku, kiedy to przyjęto kolejne państwa, Unia liczyła 15 członków. To państwa tzw. "starej Unii". 1 maja 2004 roku w Unii znalazło się 10 nowych państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. 1 stycznia 2007 r. dwa nowe kraje Europy Wschodniej – Bułgaria i Rumunia – dołączają do UE. Liczba państw członkowskich wzrasta do 27. Chorwacja, Była Jugosłowiańska Republika Macedonii oraz Turcja również kandydują do członkowstwa w UE Dziś Unia Europejska to polityczno-gospodarczy związek 27 państw, których naczelnym hasłem jest "Zjednoczeni w różnorodności".