Wolontariusze sprzątają kirkut w Praszce. "Było nam wstyd, że jest w takim stanie"

Cmentarz żydowski w Praszce jest „wciśnięty” między osiedle mieszkaniowe a Makowe Wzgórze. Przez wiele lat kirkut był zaniedbany, zarośnięty samosiejkami, a nawet służył co niektórym za wysypisko śmieci i miejsce alkoholowych schadzek.

Pomysł uprzątnięcia cmentarza narodził się w kwietniu tego roku.

- Było to w trakcie 6. Praszkowskich Spotkań z Historią Rodziny, czyli cyklicznej imprezy, która odbywa się naszym mieście – mówi Mieczysław Sołtysiak, członek grupy, pasjonat historii lokalnej, który prowadzi stronę „Praszka i nie tylko - w obiektywie historii”. – Jednym z punktów programu był spacer śladem praszkowskich Żydów. Przyprowadziliśmy naszych gości, którzy przyjechali z całej Polski, właśnie na kirkut i nie dało się przez niego przejść, tak był zarośnięty krzakami. Było nam wstyd, że jest w takim stanie. Wtedy wspólnie z radnym Łukaszem Bilskim i nauczycielką historii Jolantą Piszczałką postanowiliśmy, że trzeba coś z tym zrobić.

I faktycznie w połowie października rozpoczęło się porządkowanie cmentarza za zgodą Gminy Żydowskiej w Katowicach.

- Pracowaliśmy do końca listopada. Zrobiliśmy przerwę ze względu na śniegi i mrozy, ale jak tylko pojawi się jakieś „okienko pogodowe”, wrócimy do pracy, jeżeli nie w tym roku, to w przyszłym na pewno – informuje Agnieszka Karlak-Bartkowska, koordynatorka grupy. – Sporo pracy wykonaliśmy. Przede wszystkim pozbieraliśmy śmieci, wycięliśmy samosiejki, usunęliśmy chaszcze, pozbieraliśmy i pocięliśmy spróchniałe kłody. Część tego udało nam się wywieźć. Wsparli nas strażacy z OSP w Praszce i Strojcu, a także uczniowie z PSP nr 3. Ale sporo pracy jeszcze przed nami.

To, że teren cmentarza porastał las samosiejek, można jeszcze wytłumaczyć i zrozumieć, ale społecznicy wyzbierali tam mnóstwo śmieci. Oprócz butelek, papierków, worków czy opakowań, znaleźli tam nawet… łóżko czy elektryczną golarkę. Te przedmioty nie znalazły się tam przez przypadek. Ktoś musiał je tam przynieść i wyrzucić.

- Nasze działania nie ograniczają się jedynie do porządkowania, ale prowadzimy je szerzej – wyjaśnia Agnieszka Karlak-Bartkowska. – Członek grupy, pan Zbigniew Nalichowski, dokumentuje życie społeczności żydowskiej w naszym mieście, a Jolanta Piszczałka prowadzi w szkołach zajęcia na ten temat. Mamy nadzieję, że uwrażliwią one naszą młodzież, ale też dorosłych mieszkańców, żeby ten cmentarz nie był więcej profanowany, ale służył kultywowaniu religii i poznawaniu dziejów naszego miasta.

Osoby, które chciałyby dołączyć do grupy porządkującej kirkut, mogą się kontaktować z Agnieszką Karlak-Bartkowską (na przykład przez Facebook).

Cmentarz żydowski w Praszce został założony około 1823 roku. Chowani na nim byli Żydzi z miasta i okolic, którzy byli bardzo liczną grupą (do wybuchu drugiej wojny światowej stanowili niemal połowę mieszkańców miasteczka).

14 lutego 1941 r. Niemcy utworzyli w Praszce getto. Umieścili w nim ponad tysiąc Żydów z całej okolicy. Getto było otoczone drutem kolczastym i obejmowało ulice: Ogrodową, Kościuszki i Senatorską. Więźniów żydowskich zatrudniano przy robotach przymusowych, m.in. przy budowie drogi do Szyszkowa i Wygiełdowa.

12 sierpnia 1942 r. rozpoczęła się likwidację getta w Praszce. Podczas akcji zabito 17 Żydów, właśnie na terenie cmentarza żydowskiego. Wszystkich pozostałych deportowano wówczas do getta w Wieluniu. Z kolei tam przeprowadzono selekcję. Zdolni do pracy trafili do getta w Łodzi. Pozostali 23 sierpnia 1942 r. zostali wywiezieni do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.
Tak zakończyła się wielowiekowa historia praszkowskich Żydów.